Ndërtimi i rrugës Ksamil-Butrint duhet të ishte ndaluar 3 vjet më parë. Ky është përfundimi i UNESCO-s dhe ICOMOS-it, dy autoriteteve më të larta në fushën e trashëgimisë botërore. Në raportin më të fundit, atë të datës 31 korrik 2013, dërguar ambasadores sonë të UNESCO-s, Besiana Kadare, për t’ia përcjellë më tej qeverisë shqiptare, ende në detyrë, thuhej se projekti i hartuar tre vjet më parë ishte i paplotësuar, i pashtruar për diskutim dhe nuk lidhej me asnjë plan menaxhimi të trafikut dhe vizitorësh, që do të kishin si destinacion të fundit Butrintin, prej vitesh pjesë e trashëgimisë botërore. Ky raport ligjëron debatin e ashpër të para tri viteve, i cili gati u kthye në një “mision” personal i ish-drejtorit të Parkut të Butrintit dhe ish-deputetit të PS-së, Auron Tare, i cili denoncoi parregullsitë në ndërtimin e kësaj rruge me firmën e Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, dhe dëmin që ajo po i shkaktonte Parkut të Butrintit dhe gjithë relievit dhe peizazhit përgjatë rrugës. Ajo çka kërkohej, me sa duket edhe nga ekspertët e UNESCO-s, ishte rishikimi i projektit, por jo moshapja e një rruge që do të zëvendësonte dredhat e frikshme që të çonin në Ksamil e më tej në Butrint. Në raportin e nisur vetëm dy ditë më parë përshkruhet gjithë historiku i kësaj çështjeje dhe rekomandimet e ekspertëve. Nga pala shqiptare janë nisur raporte azhornuese për zbatimin e rekomandimeve, por të papasqyruara me materialet përkatëse, siç mund të jenë fare thjeshtë fotografitë. Kjo i ka lënë të pakënaqur ekspertët, në këtë rast ata të ICOMOS-it, që kanë hartuar edhe raportin.
Raporti
“Në qershor 2010, pas prezantimit nga Fondacioni Butrinti në Qendrën e Trashëgimisë Botërore, ICOMOS shqyrtoi projektin e zgjerimit dhe rregullimit të rrugës që kalonte nga Ksamili në jug të Parkut Kombëtar të Butrintit. Puna kishte filluar ndërsa projekti nuk ishte plotësuar ende me detajet e duhura për konsultim, pa u diskutuar plotësisht nga të gjithë aktorët kyç dhe pa u ndërmarrë një vlerësim i plotë i ndikimit mjedisor për të identifikuar ndikimin në vlerat e jashtëzakonshme universale të kësaj pasurie, pjesë e Trashëgimisë Botërore. ICOMOS vlerësoi se ky projekt rrugor mund të ketë një efekt negativ mbi peizazhin ‘magjik’ të pasurisë së Trashëgimisë Botërore. Më tej, ICOMOS gjykoi se ndikimi i tërthortë i rrugës, që kupton se si trafiku dhe vizitorët do të menaxhohen, nuk duket të jetë pjesë e ndonjë zhvillimi të përgjithshëm strategjik të menaxhimit të vizitorëve brenda pronës së Trashëgimisë Botërore dhe më gjerë në Parkun Kombëtar. Rruga e re gjithashtu nuk duket të jetë e lidhur, në aspektin e qasjes së vizitorëve, me rrugët e reja të financuara nga BE-ja për në lindje. Ajo nuk ishte gjithashtu në përputhje me Planin e Menaxhimit në vend në atë kohë. ICOMOS mirëpriti faktin që projekti rrugor mesa duket ishte ndalur në skajin jugor pranë qendrës historike të parkut, por rekomandohej që i gjithë projekti të ndalej deri sa të jepeshin vlerësimet për strategjinë e menaxhimit të trafikut dhe të vizitorëve në parkun, pronë e Trashëgimisë Botërore. Kjo vonesë do të jepte mundësinë e hartimit të një projekti të ri që të kishte miratimin e Komitetit të Trashëgimisë Botërore dhe organeve të saj këshillimore dhe të respektonte natyrën jashtëzakonisht të ndjeshme të peizazhit të Butrintit”.
Vlerësim në terren
Pas vlerësimeve paraprake, ICOMOS i rekomandoi qeverisë të dërgonte një grup këshillimi për të vizituar zonën dhe për të diskutuar se si mund të zbatoheshin rekomandimet e bëra prej tyre. Qeveria shqiptare e pranoi këtë propozim dhe një mision këshillimor i UNESCO-ICOMOS erdhi në Shqipëri në datat 24-26 gusht 2010 dhe hartuan një raport. Qeveria filloi implementimin e këtyre rekomandimeve dhe dërguan një raport progresi më 1 shkurt 2011 dhe më tej një raport në shkurt të këtij viti. Ky i fundit ishte dhe objekt i shqyrtimit më të fundit.
Rekomandimet e ekspertëve të UNESCO-ICOMOS
“Misioni këshillues i UNESCO-ICOMOS rekomandoi që zgjerimi i rrugës duhej të ndalej dhe se nuk duhej të kishte asnjë veprimtari përafërsisht 100 m larg nga zona e parkingut të ri për autobusët. Raporti i vitit 2013 i qeverisë shqiptare nuk tregon në mënyrë specifike që shteti i ka implementuar me të vërtetë rekomandimet, edhe pse në të dy raportet e viteve 2011 dhe 2013 ka fraza sipas të cilave rekomandimet janë reflektuar në hartimin dhe implementimin e projektit. Nuk është e qartë, pra, nëse puna u ndal në të vërtetë”, shkruhet në raportin e 31 korrikut 2013. Në rekomandimet e misionit këshillues përfshiheshin gjithashtu masat që duheshin marrë për ruajtjen e peizazhit, për ndërtimin e rrugës sipas të gjitha parametrave për të parandaluar aksidentet automobilistike, por edhe të këmbësorëve, duke siguruar trotuare për këmbësorët dhe korsi për biçikletat, madje kërkohej dhe vendosja e kangjellave. Një rekomandim më vete ishte ai i vendosjes së ndriçimit të posaçëm rrugor dhe pedonal, një tjetër element i rëndësishëm për sigurinë rrugore.
Raportet e paplotësuara të shqiptarëve
Në raportet më të fundit të qeverisë shqiptare, dërguar UNESCO-s në lidhje me ndërtimin e rrugës së Ksamilit, thuhet se rekomandimet e ekspertëve janë plotësuar të gjitha, por UNESCO duket se nuk u beson thjesht fjalëve. Raportet e dërguara s’kanë qenë të plota dhe nuk faktonin masat e marra. “Nuk jepen detaje. Do të ishte e dobishme në qoftë se qeveria mund të dërgonte fotografi që tregonin shenjat rrugore, trotuarin e ri dhe parmakët, për të lejuar një vlerësim nëse ata me të vërtetë po respektojnë vlerat e këtij siti dhe rrethinave të tij”, vërejnë ekspertët e ICOMOS-it.
Sipas Gazetës Panorama
0 comments:
Post a Comment