“Interneti, zgjedhja e të rinjve për informim”

Bekim Bici

“Një herë e një kohë na ishin katër (4) vëllezër, të çmuar në vlerën e tyre.
Ata quheshin Libri, Radio, Televizioni dhe Interneti.

 Libri, si më i madhi ishte më i përuluri, por më i cilësuari. Të gjithë i drejtoheshin atij për këshilla të urta, që për fat të mirë kishin rezultuar shumë të vyera dhe të rëndësishme për jetën e shumë të tjerëve.  Vitet po kalonin dhe Libri ynë i dashur u bë me një vëlla të vogël.

Radio, si një fëmijë i bukur i cili ishte dhe shumë i pjekur, tërhoqi vëmendjen e të gjithëve. Të gjithë e donin dhe vlerësonin, që ndonëse i ri në moshë kishte arritur të ransmetonte shumçka, por Radios së dashur filloi “t’i rritej” mendja sa shkoi deri aty sa vëllain e madh e të urtë Librin, ta shpërfillte padrejtësisht, ndoshta edhe pa vetëdije. Libri i me urtësinë që e karakterizonte qëndronte në heshtej, por jo i heshtur. Ai falenderonte dhe shpërblente çdo kënd që e vlerësonte dhe i drejtohej urtësisë së tij. Nuk kaloi shumë kohë, kur Libri i urtë dhe Radio mendjemadh por zëëmbël, u bënë me një vëlla të tretë.

Talevizion, kështu u quajt vëllai i vogël, emër ky, i vënë si shkak i bukurisë së mahnitshme që ai pasqyronte. Televizini, që i vogël rreth tij mori të gjithë njerëzit, por me Radion diçka nuk po shkonte. Tek shikonte se të gjithë tashmë gati e kishin harruar dhe i ishin qepur Televizionit, teksa pëlciste nga zemërimi, ngushëllohej me ata që e shoqëronin. Ndërsa, Libri si gjithnjë me urtësinë e tij, ishte i kudogjendshëm. Televizionit sa më shumë i shtoheshin vitet mbi supe, aq më shumë shkëlqente. Tashmë edhe disa njolla (pastërtia) që gjendeshin tek ajo çka pasqyronte, sa vinin e pastroheshin. Atëherë kur Televizioni arriti kulmin e simpatizantëve të tij dhe shkriu kufijtë, u shtua edhe me një vëlla të katërt tashmë, të cilin e quajtën Internet.

Interneti ishte në dukje i dobët, por që dalëngadalë po e mirrte veten. Vëllai i vogël dhe i dobët nën mbrojtjen dhe ndihmën e shoqes së tij më të ngushtë dhe shumë të pasur, Politikës, sa vinte e e bëhej më i fortë. Kështu arriti që në veten e tij ky djalë i vogël dhe i dobët në vitet e para të jetës, të përvetësonte atributet e vëllezërve të tij më të mëdhenj.  Ndoshta edhe nga mosha e tij e re ai vetëm lulëzimin njihte. Tashmë ai është në moshën më të bukur të tij dhe mbrapa ka lënë që të tre vëllezërit. Ai është i vetdijshëm se kënaqësinë e prekjes së Librit nuk e ka, as ëmbëlsinë e zërit të Radios jo, por as emocionet e situatave enigmatike që Televizionin e karakterizonin nuk mundet në të gjitha mënyrat t’i përcjellë. Por ajo që karakterizon Internetin e vogël por shumë të rëndësishëm, është mishërimi i të gjitha atributeve të tjera të vëllezërve në qenien e tij. Ai tashmë më shumë se çdo gjë tjetër, theu kohën dhe hapësirën.

Dhë kështu, ndonëse disi të zemëruar me njëri-tjetrin, vazhduan të jetojnë jetët e tyre, por jo të ndarë. Herë Libri shkon tek Radio dhe Televizioni të cilët “e shoqërojnë” për tek Interneti, e herë, Radio.Televizioni dhe Interneti shkojnë tek Libri i urtë.”

Kjo hyrje simolike, ka të bëjë me informimin si  një e drejtë e gjithkujt. Ndonëse të ndryshme nga njëra-tjetra, që të katra këto mediume si detyrë kryesore kanë informimin e audiencës. (Arsyeja që në studim kam përfshirë vetëm këto 4 mediume, ësthë sepse gazetën e kam parë si të përfshirë në libër).

 Për shkak se  të bësh një studim për të përfshirë të gjitha mediumet  duhet një angazhim më profesional, kemi zgjedhur të trajtojmë temën: “Interneti, zgjedhja e të rinjve për tu informuar”.

Sot, mundësitë e informimit janë të shumta dhe po në të njëjtën masë madje do të thoja shumë më shumë, janë të pranishme edhe mundësitë për keqinformim. Për të parë se cili medium është më i preferuar për të rinjtë, kemi hartuar një anketë, të cilën e kemi shpërndarë tek disa të rinj të ndarë në dy kategori, gjimnazistë dhe studentë. Të anketuarve u është dashur që përveç gjeneraliteteve, që kanë qenë koka e anketës, t’u përgjigjen edhe dy pyetjeve: “Ku informoheni më shumë; dhe cili burim informimi është më i besueshëm për ju?”
Kësaj ankete i janë nënshtruar njëqind persona.

Në përfundim të kësaj ankete janë marrë përgjigje deri diku kontradiktore njëra me tjetrën. Ata që kanë zgjedhur internetin për t’u informuar, janë në masën 89% dhe konkretisht 89 persona, ndërsa vetëm 11% apo 11 persona kanë zgjedhur televizionin. Nga kjo rezulton, se radio është një medium e cila tashmë siç duket është kthyer në një objekt argëtimi kryesisht për muzikë tek të rinjtë dhe informim, kryesisht për ata që nuk kanë mundësi kohore për të ndjekur lajme apo lundruar në internet. Kjo kategori njerëzish, informimin e merr gjatë udhëtimit për në zyrat e punës, nga radiot e instaluara në mjetin e udhëtimit, apo ato të instaluara në aparatet e tyre celulare. Ajo që bie në kontradiktë gati gati të plotë, ka të bëjë me përgjigjet e marra për pyetjen e dytë: “Cili burim është më i besueshëm për ju?”, ku 63% apo 63 persona i janë përgjigjur se është televizioni, 20% apo 20 të anketuar janë përgjigjur se është interneti dhe 16% apo 16 persona kanë thënë, se asnjë nga këto nuk është i besueshëm.
Nga të gjitha përgjigjet, 50% e të anketuarve, të cilët i përkasin moshës 15-18 vjeç, janë përgjigjur se parapëlqejnë informimin në internet dhe nga 50% e tjera, me moshë nga 19-23 vjeç, zgjedhin internetin 39% apo 39 persona dhe 11% apo 11 të anketuar kanë zgjedhje për informim televizionin.  Ndërkohë, nga biseda që kemi zhvilluar me shitësit në 10 pika të ndryshme gazetash, u konstatua në mënyrë të prerë, se lexuesit e shtypit janë mosha e tretë. Kjo është një dëshmi tjetër që tregon se interneti është futur në qelizat e çdo të riu, duke u bërë si një nevojë jetike.

Le të analizojmë pak këto përgjigje që kemi marrë.
Siç ndodhi në fillim me televizionin, i cili nga bumi i madh dhe revolucioni që bëri, tërhoqi dhe mori pas vetes masën në vitin 1960, duke i dhënë goditjen më të fortë të mundëshme monopolit të krijuar nga radio, kështu po ndodh edhe tani. Në kohën që po jetojmë, siç kemi konstatuar edhe nga anketimi për këtë çështje, monopoli televiziv u godit po kaq rëndë. Interneti tashmë i ka vënë poshtë të gjitha mediumet e tjera. Ai është i tillë që përfshin, si librin, radion, ashtu edhe televizionin. Pra, një arsye mund të jetë, se në vend që të harxhosh kohë për radio, televizion dhe për libër, mund të përdorësh internetin i cili t’i ofron edhe në mënyrë më të përmledhur nëse i do, por, dhe të gjitha këto shërbime njëherësh.

Në një studim të bërë nga ITU (International Telecommunication Union)[1], në vitin 2003 mbi shtrirjen e internetit apo përdoruesit e saj në Shqipëri, rezulton se vendi ynë ka vetëm 0.98 përdorues të internetit për 100 banorë. Një tjetër statistikë u zhvillua në vitin 2012 nga Autoriteti i Komunikimit Elektronik dhe Postarë – AKEP, ku rezultoi se 40% e popullsisë janë përdorues të internetit[2]. Kjo tregon edhe një here pushtetin që ka dhe po merr interneti. Këtu më lind një pyetje se ku do të jemi pas 10 viteve të tjera të ardhëshme?! Kontradikta qëndron në faktin, se ndonëse pjesa dërrmuese i drejtohet internetit për t’u informuar, në të njëjtën kohë po pjesa më e madhe, tregon se nuk ka besim tek interneti. Por lind pyetja se përse i drejtohen internetit, kur ai për ata është një burim jo i besueshëm? Kjo mund të vijë, së pari për shkak se informimin në internet nuk është se e marrin pasi e kërkojnë, por është një shërbim, që sidomos në faqet e hapura në rrjetet sociale si fejsbuk (facebook), të del në çdo moment para. Në një far mënyre, duam s’duam, jemi të bombarduar nga informacione, që për fat të keq koha ka dëshmuar se në shumë raste nuk janë informuese, por keqinformuese. Së dyti, interneti duke qenë si shpikja ndoshta e dytë më e rëndësishme pas rrotës, po e transformon gjithnjë e më tepër jetën tonë. Pse ndosh kjo? Interneti mundësoi komunikimin e shpejtë të individëve e organizatave. Ai është gazeta më e madhe, enciklopedia më e madhe e botës moderne. Në internet mund të komunikosh, mund të lexosh, mund të kulturohesh (ose të çkulturohesh nëse je pa mend), mund të informohesh, mund të blesh e të shesësh mallra e shërbime, mund të paguash faturat e shtëpisë e të biznesit, të paguash e të paguhesh, mund të botosh, të dëgjosh muzikë, të shohësh koncerte e filma, mund të bësh shkollë e trainime profesionale me korrespondencë gjithçka nga shtëpia, e të tjera e të tjera. Tashmë kompjuteri është kthyer poashtu në një mjet të gjithgjendshëm, përjashto familjet në pamundësi ekonomike. Konstatimi tjetër nga ky anketim ka të bëjë me faktin se rinia e sotme po drejtohet gjithnjë e më shumë nga interneti duke mënjanuar televizionin dhe librin, që në një far mënyre vënë në pikëpyetje edhe të ardhmen e tyre. Këtu plotësojmë, se nuk bëhet fjalë për ekzistencën në trajtat e tjera, pra në mënyrë virtuale, por në atë tradicionale. Ne konstatuam se e gjitha ajo kategori e të anketuarve, që i përkiste moshës 15-18 vjeç si mënyrë informimi konsideronin internetin dhe nga biseda jonë me ta, poashtu  mësuam që janë kryesisht informacione që mirren nga rrjetet sociale dhe forume të tjera, besimi i të cilave është absolutisht në pikëpyetje. Kjo do të thotë se për momentin brezi i ri është komplet i pa mbrojtur nga keqinformimet. Në fund të këtij punimi, nxorrëm disa përfundime të cilat janë: Interneti ashtu siç edhe pritej, është bërë një nevojë jetike për të rinjt e sotëm; mundësitë për keqinformim janë po aq të shumta sa vetë mundësitë për t’u informuar; besueshmëria lë për të dëshiruar, kjo pasi interneti i jep mundësinë kujtdo që të “informojë”, informacion ky që nuk ka është aspak i informuar për vërtetësinë e tij; interneti, që vëllai po mposht vëllezërit e tjerë, rezultat ky i arritur në fund të anketimit, brezat që po vijnë ndoshta nuk do e njohin më kulturën e librit, radios, apo televizionit tradicional. Sipas nesh duhet krijuar një agjenci, që operon mbi mbrojtjen e të rinjve nga keqinformimi. Kjo agjenci duhet të gjejë mënyrat e filtrimit të informacionit dhe poashtu të sensibilizojë si masën ashtu edhe “gazetarët”, për të qenë më racional në informim. Të sensibilizojë gazetarët për të qenë sa më objektivë, sepse në realitet këtë ka parim edhe puna e tyre. Gazetari duhet që në çdo mënyrë të ruajë etikën e tij profesionale, pasi është kjo etikë që siguron besueshmërinë tek publiku. Duhet që të ngrihet zëri për mbrojtjen e statusit të gazetarit, status ky i nëpërkëmbur deri më tani. Nëse statusi i gazetarit shkon aty ku meriton të jetë, atëherë patjetër që edhe informacioni do të jetë më objektiv por nëse vazhdon të jetë gazetari si një punëtorë i rëndomtë krahu, atëherë edhe ajo që na ofrohet do të jetë kërkesa e pronarit. Sensibilizime duhen bërë edhe me publikun mbi anët positive dhe sigurisht ato negative të internetit, kjo do të bënte ndoshta që çdo kush të mendonte dy herë para se të kryente një veprim në internet. Duhet që të mos cënohet e drejta e autorit, pasi është një e drejtë e sanksionuar në kushtetutë, e cila thotë në nenin 58 pika 2, faqe 23: “E drejta e autorit mbrohet me ligj”. (Duke patur të drejtën e autorit edhe informimi do jetë më i besueshëm, sepse do të ketë si mbështetje edhe citimet reale). “Vëllai i vogël ashtu siç mund të japë ide të reja, që të sjellë përparim në shoqëri, mund të bëjë edhe “gabime”, për shkak të papjekurisë së tij, andaj gjithmonë respektoni mbi të gjithë dhe çdo gjë, urtësinë e më të mençurit”. Referencat 1.      Anketë 2.      Intervistë me pikat e shitjes së gazetave 3.      Kushtetuta e Republikës së Shqiëpërisë, Qendra e Publikimeve Zyrtare, 2003, Tiranë, f. 138. 4.      www.akep.al 5.      www.itu.int

---

[1] www.itu.int

[2] http://www.akep.al